STERIM kl. IV vs AQUATEST A — kompletny przewodnik po kontroli sterylizacji

Testy sterylizacji – najkrótsze wnioski

• To nie jest wybór „albo–albo”. Wskaźniki chemiczne typu IV (np. STERIM) służą do rutynowej kontroli każdego pakietu i każdego cyklu, a wskaźniki biologiczne (AQUATEST A) do okresowego potwierdzenia skuteczności biologicznej procesu.
• W praktyce: kup duże opakowanie wskaźników chemicznych do codziennej rutyny oraz opakowanie BI do badań okresowych i po serwisie/zmianach ładunku.
• Dokumentacja to kręgosłup audytu: zachowuj paski chemiczne (lub ich fragmenty), wydruki cyklu oraz protokoły BI z numerami partii i wynikami.

Podstawy: co naprawdę mierzą te testy?

Wskaźniki chemiczne (np. STERIM kl./typ IV)

• Wieloparametrowe wskaźniki typu IV reagują na co najmniej dwa krytyczne parametry procesu (np. czas i temperatura) w sterylizacji parą wodną.
• Ocena warunków wewnątrz konkretnego pakietu — wynik jest natychmiastowy (jednoznaczna zmiana barwy po cyklu).
• Stosowanie: wewnątrz każdego pakietu, w każdym cyklu.

Wskaźniki biologiczne (AQUATEST A)

• Zawierają przetrwalniki Geobacillus stearothermophilus, bardzo odporne na parę wodną.
• Brak wzrostu po inkubacji to najbardziej wiarygodny dowód skuteczności biologicznej procesu.
• Odczyt zwykle po około 24 godzinach; stosowanie okresowe oraz po serwisie, zmianach wsadu lub podejrzeniu problemów.

Dane produktowe w pigułce

STERIM kl. IV — paski chemiczne (4 × 250 szt.)

• Przeznaczenie: sterylizacja parą (121–134°C).
• Odczyt: natychmiast po cyklu (czytelna zmiana barwy).
• Miejsce: wewnątrz każdego pakietu — monitoring każdego cyklu.
• Wydajność: 1000 pasków w opakowaniu (4 × 250) — ekonomiczne przy dużej liczbie pakietów.
• Link: STERIM kl./typ IV

AQUATEST A — wskaźniki biologiczne (10 szt.)

• Mikroorganizm: Geobacillus stearothermophilus (ATCC 7953).
• Odczyt: ok. 24 godziny po inkubacji (wg instrukcji).
• Zastosowanie: kontrola okresowa oraz po serwisie, zmianach wsadu i wątpliwościach co do procesu.
• Kompatybilność: zamiennik popularnych testów typu „Sporal”.
• Link: AQUATEST A

Tabela porównawcza

Jak często wykonywać BI w polskich realiach?

• Praktyka rynkowa: co najmniej raz w miesiącu dla małych autoklawów lub raz w tygodniu — zależnie od polityki placówki i wymogów lokalnych.
• Minimalny standard zapisz w SOP i stosuj konsekwentnie.
• Po serwisie, naprawie, relokacji lub zmianie ładunku — BI obowiązkowo.

Procedury krok po kroku

A) STERIM kl./typ IV — każdy cykl / każdy pakiet

• Przed pakowaniem umieść pasek wewnątrz każdego pakietu, blisko miejsca najtrudniejszego do wyjałowienia.
• Po cyklu potwierdź pełną, jednoznaczną zmianę barwy.
• Archiwizuj paski (lub ich fragmenty) z danymi: data, nr cyklu, operator, rodzaj wsadu.

B) AQUATEST A — kontrola okresowa

• Umieść BI w reprezentatywnym, gęstym ładunku.
• Po procesie przenieś wskaźnik do inkubacji zgodnie z instrukcją.
• Odczytaj wynik po ~24 h; odnotuj numer partii, parametry cyklu, rezultat i ewentualne działania korygujące.

Najczęstsze błędy i prewencja

• Stosowanie tylko taśmy zewnętrznej — nie zastępuje wskaźnika wewnątrz pakietu.
• Mylenie ról: chemiczny ≠ biologiczny; do pełnego obrazu potrzebne są oba rodzaje.
• Zbyt rzadkie BI i brak konsekwencji w harmonogramie.
• Brak śladu papierowego (paski, wydruki cyklu, protokoły BI).

Koszty i planowanie zapasu

• Wskaźniki chemiczne generują niski koszt jednostkowy, ale są używane w każdym pakiecie — planuj zapas dużych opakowań.
• Wskaźniki biologiczne to koszt okresowy (miesięczny/tygodniowy), niewielki w skali miesiąca, a kluczowy dla wiarygodności systemu jakości.
• Ustal minimalny stan magazynowy (np. 2 opakowania STERIM + 2 opakowania AQUATEST A w rezerwie) i kontroluj daty ważności.

Mapa decyzyjna — kiedy który test?

• Każdy cykl: STERIM kl./typ IV w każdym pakiecie.
• Nowy typ ładunku / trudne zestawy: oprócz wskaźników chemicznych wykonaj BI (AQUATEST A).
• Po serwisie, naprawie, relokacji autoklawu: obowiązkowo BI przed powrotem do rutyny.
• Wątpliwy odczyt chemiczny: wstrzymaj użycie wsadu, wykonaj BI i przeanalizuj parametry cyklu.

Mini-SOP (fragment do polityki jakości)

• Każdy pakiet: pasek STERIM typ IV wewnątrz; po cyklu weryfikacja pełnej zmiany barwy.
• Rejestry: paski/fragmenty + wydruki cyklu w teczce wsadowej.
• BI: częstotliwość wpisana w SOP (np. 1×/mies. lub 1×/tydz.) oraz obowiązkowo po serwisie/zmianach.
• Dokumentacja BI: numer partii, data/godzina, parametry cyklu, wynik po 24 h, działania korygujące.
• Szkolenia: różnica ról chemiczny vs biologiczny i prawidłowe umiejscowienie wskaźników.

Audyt: co kontrolerzy lubią widzieć

• Spójność logów: każdy cykl posiada ślad — paski chemiczne + wydruk.
• Protokoły BI: kompletne, z numerami partii i decyzjami po odczycie.
• Aktualna SOP: podpisana, z datą przeglądu i wdrożonym harmonogramem BI.
• Zapas materiałów: wskaźniki chemiczne i BI dostępne od ręki, z kontrolą dat ważności.

FAQ

Czy paski STERIM kl./typ IV dowodzą jałowości?

• Nie. Potwierdzają osiągnięcie właściwych parametrów procesu w pakiecie. Dowód jałowości zapewnia test biologiczny (brak wzrostu po inkubacji).

Czy muszę wkładać wskaźnik do każdego pakietu?

• Tak. Tylko wtedy masz pewność, że warunki panowały wewnątrz konkretnego pakietu, a nie jedynie w komorze autoklawu.

Ile trwa odczyt AQUATEST A?

• Standardowo ok. 24 godzin (zgodnie z instrukcją producenta).

Jaka częstotliwość BI będzie odpowiednia?

• Najczęściej spotyka się harmonogram miesięczny lub tygodniowy. Ostatecznie decyduje Twoja polityka jakości oraz wymagania lokalne; po serwisie wykonaj BI niezależnie od harmonogramu.

Podsumowanie i rekomendacje

• W codziennej pracy: stosuj STERIM kl./typ IV w każdym pakiecie i każdym cyklu.
• Okresowo i po zmianach: uruchamiaj AQUATEST A jako potwierdzenie biologicznej skuteczności procesu.
• Połączenie obu metod daje pełny, wiarygodny obraz i spełnia oczekiwania audytowe.
• Linki: STERIM kl./typ IV oraz AQUATEST A